876      0

Սթրեսը հաղթահարելու հմտություններ
(նախադպրոցական տարիք)

Շարունակություն: Նախորդը. Ագրեսիայի այլընտրանքի հմտություններ

(ըստ Մոսկովյան շրջանի կրթության գործնական հոգեբանության կենտրոնի )

IV. Սթրեսը հաղթահարելու հմտություններ

39. Պարտվել կարողանալը

Հմտության բովանդակությունը. կարողանալ անհաջողությանը համարժեք ձևով արձագանքել, ընկերոջ հաջողությամբ կամ հաղթանակով ուրախանալ:

Իրավիճակներ, որոնցում տվյալ հմտությունը կարող է դրսևորվել.                                                                ա/ երեխան պարտվել է խաղը,                                                                                                                          բ/ երեխան չի կարողացել անել մի բան, որը մեկ այլ երեխայի մոտ ստացվել է:

Երբ հմտությունը ձևավորված չէ. այդպիսի երեխային նախանձը և շուտ վիրավորվելը ուղեկցում են ողջ կյանքի ընթացքում: Նա առանց հոգնելու և միջոցների միջև տարբերություն դնելու զբաղված է ինքնահաստատմամբ:

Տվյալ հմտությունը կազմող քայլերը.                                                                                                      1. Երեխան կենտրոնացնում է ուշադրությունն իր վրա և տխրում է, բայց դա երկար չի տևում:                2. Ուշադրություն է դարձնում սխալին, կարող է այդ մասին հարցնել մեծին. «Ի՞նչն եմ սխալ արել: Ի՞նչն է պետք հաշվի առնել հաջորդ անգամ»:                                                                                                              3. Այնուհետև, երեխան ուշադրությունը տեղափոխում է հաղթած ընկերոջ կամ նրա կատարած աշխատանքի վրա, և տրամադրությունը լավանում է. «Քո մոտ շատ լավ է ստացվել», «Ինչ գեղեցիկ է քո նկարածը»:                                                                                                                                                          4. Երեխան ուրախանում է նրա հետ, ով հաղթել է:

40. Ուրիշի սեփականության հետ վարվել կարողանալը

Հմտության բովանդակությունը. կարողանում է որևէ մեկի իրը վերցնելիս տիրոջից թույլտվություն հարցնել, ուրիշի իրի հետ զգույշ վարվել, որպեսզի այն վերադարձնի անվնաս, պատրաստ է մերժմանը:

Իրավիճակներ, որոնցում տվյալ հմտությունը կարող է դրսևորվել.                                                                ա/ երեխային դուր է գալիս մեկ այլ երեխայի խաղալիքը,                                                                                բ/ երեխան ցանկանում է մեծից խնդրել վերցնել մի բան, որը շատ է ցանկանում.

Տվյալ հմտությունը կազմող քայլերը.                                                                                                      1. Երեխան հետաքրքրվում է, թե ում է պատկանում այն իրը, որից նա ցանկանում է օգտվել:                    2. Նա գիտի, որ պետք է թույլտվություն հարցնել տիրոջից. «Կարելի՞ է վերցնել ձեր/քո …»:                        3. Նաև չի մոռանում, թե ինչ է պատրաստվում անել և երբ է պլանավորում այն վերադարձնել տիրոջը:    4. Երեխան հաշվի է առնում, թե ինչ են իրեն պատասխանել և, անկախ պատասխանից, ասում է «շնորհակալություն»:

41. Ոչ ասել կարողանալը

Հմտության բովանդակությունը. կարողանում է համոզիչ և հաստատուն մերժել մի իրավիճակում, երբ իրեն չի գոհացնում այն, ինչ առաջարկում են:

Իրավիճակներ, որոնցում տվյալ հմտությունը կարող է դրսևորվել.                                                                  ա/ ավագ տարիքի երեխաներն առաջարկում են խաբել մեծին կամ հասակակցին,                                      բ/ ավագ տարիքի երեխաները «հրահրում» են առանց ծնողի թույլտվության օգտագործել իրեր, որոնք պատկանում են ոչ միայն իրեն:

Երբ հմտությունը ձևավորված չէ, երեխան հայտնվում է կոնֆլիկտային իրավիճակներում, դառնում է այլ երեխաների «դավերի» զոհ:

Տվյալ հմտությունը կազմող քայլերը.                                                                                                      1. Երբ անընդունելի առաջարկ են անում, երեխան ունակ է ինտուիտիվ զգալ. «Սա ինձ դուր չի գալիս», եթե նույնիսկ չի գիտակցում, թե ինչու (տագնապի և շփոթվածության զգացումների հիման վրա):            2. Եթե առաջարկը մայրիկինը կամ հայրիկինն է, ում նա վստահում է, երեխան կարող է բացատրել, թե ինչու է հրաժարվում: Եթե դա անծանոթ մարդ է, նա ուղղակի հրաժարվում է և հեռանում, ասելով. «Ոչ, դա ինձ դուր չի գալիս»:

42. Մերժմանն ադեկվատ արձագանքել կարողանալը

Հմտության բովանդակությունը. կարողանում է հասկանալ, որ ուրիշի կամքն է համաձայնվել կամ առանց մեղավոր զգալու մերժել իր խնդրանքը:

Իրավիճակներ, որոնցում տվյալ հմտությունը կարող է դրսևորվել.                                                              ա/ երեխան հասակակցից քաղաքավարի խնդրել է նրա խաղալիքը և մերժում է ստացել,                          բ/ երեխան խնդրել է մայրիկին նոր համակարգչային խաղ գնել, բայց մայրիկը չի համաձայնվել:

Երբ հմտությունը ձևավորված չէ, երեխան կպչուն և ագրեսիվ ձևով պահանջում է այն, ինչ ցանկանում է, վիրավորվում և բողոքում է: Չի կարողանում քաղաքավարի խնդրել, նրա խնդրանքները հիշեցնում են պահանջ ու հրաման:

Տվյալ հմտությունը կազմող քայլերը.                                                                                                      1. Մերժում ստանալիս երեխան չի ընկնում աֆեկտի մեջ, այլ մտածում և դիմում է կրկին՝ ավելի քաղաքավարի:                                                                                                                                                    2. Եթե նրան նորից են մերժում, կարող է հարցնել, թե ինչու դիմացինը չի ցանկանում կատարել իր խնդրանքը:                                                                                                                                                          3. Երեխան մերժվելիս հակված չէ վիրավորվել, նա գիտի, որ մարդիկ պարտավոր չեն կատարել իր բոլոր խնդրանքները:

43. Անտեսված լինելու իրավիճակը հաղթահարել կարողանալը

Հմտության բովանդակությունը. կարողանում է դիմացինին դիմել համագործակցության խնդրանքով, մերժվելու դեպքում իր համար ինքնուրույն զբաղմունք գտնել:

Իրավիճակներ, որոնցում տվյալ հմտությունը կարող է դրսևորվել.                                                                ա/ երեխայի դիմելուն ոչ ոք չի արձագանքում, բոլորը զբաղված են իրենց գործով,                                      բ/ երեխաները չափազանց տարված են խաղով և ուշադրություն չեն դարձնում խաղին մասնակցելու երեխայի խնդրանքին:

Երբ հմտությունը ձևավորված չէ. երեխան շուտ վիրավորվող, կպչուն և կամակոր է, չի կարողանում հասակակիցների մոտ հեղինակություն նվաճել:

Տվյալ հմտությունը կազմող քայլերը.                                                                                                        1. Երբ ցանկանում է մասնակցել ընդհանուր գործունեությանը, կարող է երեխաներին քաղաքավարի խնդրել այդ մասին:                                                                                                                                              2. Կարող է կրկնել խնդրանքը, եթե նրան թվում է, որ իրեն չլսեցին:                                                              3. Եթե նրան նորից չեն նկատում, կարողանում է իր համար ինքնուրույն զբաղմունք գտնել:

44. Շփոթվածությունը հաղթահարել կարողանալը

Հմտության բովանդակությունը. կարողանում է նկատել անհարմար իրավիճակը, զգալը, որ շփոթված է և փորձել ինչ-որ ձևով շտկել այն:

Իրավիճակներ, որոնցում տվյալ հմտությունը կարող է դրսևորվել.                                                                ա/ երեխային խնդրում են ոտանավոր արտասանել մեծ թվով անծանոթ մարդկանց ներկայությամբ,    բ/ երեխան հյուր եղած ժամանակ հյութը թափել է սփռոցին,                                                                        գ/ երեխան ընդհատել է մեծերի խոսակցությունը և նրան այդ մասին ասել են:

Երբ հմտությունը ձևավորված չէ. երեխան վախենում և խուսափում է հասարակական իրավիճակներից, շփոթվում և լուռ ապրում է ստեղծված անհարմար վիճակը:

Տվյալ հմտությունը կազմող քայլերը.                                                                                                        1. Անհարմար իրավիճակում երեխան բնական շփոթվում է, մի գուցե կարմրում, հայացքը խոնարհում:    2. Հասկանում է, թե ինչն է իրեն շփոթեցրել և մտածում է, թե ինչ կարող է անել, որպեսզի հաղթահարի այն:                                                                                                                                                                      3. Կամ ներողություն է խնդրում անհարմարության համար, կամ հրաժարվում է ինչ-որ բան անելու առաջարկից, կամ դարձյալ ինչ-որ բան է անում՝ փորձելով շտկել իրավիճակը, այլ ոչ թե վերջնականապես խճճվել:

45. Կուտակված սթրեսը շարժողական ակտիվությամբ հաղթահարել կարողանալը

Հմտության բովանդակությունը. կարողանում է լսել ինքն իրեն և զգալ, որ իրեն անհրաժեշտ է լիցքաթափվել, գտնել ֆիզիկապես լիցքաթափվելու ձևը:

Իրավիճակներ, որոնցում տվյալ հմտությունը կարող է դրսևորվել.                                                                  ա/ երեխան շատ է տխրել պարտվելու պատճառով և վազում է խաղահրապարակի շուրջը,                        բ/ տխրել է, որ իրեն թուլ չեն տվել ֆիլմ նայել և ծեծում է բարձը:

Երբ հմտությունը ձևավորված չէ. ապրելով սթրեսը, երեխան ոչ թե շարժվում, այլ «քարանում» է, որի պատճառով սթրեսը երկար ժամանակ չի անցնում: Այլ դեպքում էմոցիոնալ լիցքաթափումը տեղի է ունենում կամակորության և արցունքների միջոցով:

Տվյալ հմտությունը կազմող քայլերը.                                                                                                        1. Երեխան զգում  է, որ լցված է բացասական էմոցիաներով և պատրաստ է ֆիզիկապես լիցքաթափվել: 2. Նա ակտիվ ֆիզիկական գործողությունների միջոցով լիցքաթափվելու ձև է գտնում.                                    ա/ ծեծում է բարձը, բ/ եռանդուն պարում է,  գ/ ինչ-որ այլ բան է անում:

Բնօրինակ

Ձեր մեկնաբանությունը

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով

Առաքում Հայաստան iHerb WW

© 2024 iverh.com · Հեղինակային իրավունքը պաշտպանված է: Արգելվում է առանց թույլտվության արտատպել կայքի նյութերը: