Ի՞Նչ է
խուճապային
գրոհը

Խուճապային գրոհը (ռուս. паническая атака, անգլ. panic attack) անբացատրելի, ծանր ու տանջալից տագնապի նոպա է, որն ուղեկցվում է սուր վախով և տարբեր վեգետատիվ սիմպտոմներով:

Վախը պաշտապանական մեխանիզմ է, որն անհիշելի ժամանակներից օգնում է մարդուն և կենդանիներին ողջ մնալ: Երբ մարդը վախենում է, օրգանիզմում տեղի ունեցող փոփոխությունները նրան պատրաստում են պոտենցիալ վտանգին: Նա պատրաստ է հակահարված տալ կամ փախչել:

Իսկ խուճապային գրոհ անվանում են չհիմնավորված, առանց իրական վտանգի վախի դրսևորումները: Այս խանգարումը համարվում է նևրոզի տեսակներից մեկը:

Խուճապային գրոհի պատճառները

Խուճապային գրոհի առաջացման պատճառները դեռևս հստակ պարզված չեն: Համարվում է, որ դեր են խաղում հետևյալ գործոնները.

• Ուժեղ սթրեսը կամ հոգեկան տրավման: Բայց այդպիսի իրավիճակներից հետո ոչ բոլոր մարդիկ են սկսում տառապել խուճապային գրոհից:
• Ժառանգականությունը: Նշանակություն ունեն նյարդային համակարգի բնածին առանձնահատկությունները: Այդպիսի մարդիկ սովորաբար տառապում են բարձր տագնապայնությամբ, կասկածամտությամբ, տպավորվող և դյուրազգաց են:
• Էնդոկրին համակարգի առանձնահատկությունները: Մակերիկամների կեղևի հորմոններն ակտիվ մասնակցություն են ունենում վախի առաջացմանը: Դրանք արտազատում են ադրենալին և սթրեսի այլ հորմոններ:
• Օրգանիզմի ընդհանուր վիճակը: Օրինակ, ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը դժվար տանող մարդիկ ավելի հաճախ են տառապում խուճապային գրոհներից:
• Ներքին օրգանների հիվանդությունները: Սրտի պաթոլոգիաների դեպքում հաճախ են առաջանում անբացատրելի վախեր:
• Ալկոհոլի չարաշահումը: Խուճապային գրոհներ շատ հաճախ առաջանում են զարթխումի (похмелье) ժամանակ:

Խուճապային գրոհի դրսևորումները

Խուճապային գրոհներից տառապող մարդիկ մշտական ներքին լարվածություն մեջ են: Նրանք իրենց զգում են անօգնական, շրջապատող աշխարհին և սոցիումին չհարմարված: Ավելի հաճախ վախի նոպաները պատահում են երեկոյան ժամերին և գիշերը:

Ինչպե՞ս տարբերել նորմալ վախը խուճապային գրոհից, ինչպե՞ս հասկանալ, որ ունեք այդ խնդիրը: Կազմվել է խուճապային գրոհների առավել հաճախակի դրսևորվող նշանների ցանկը: Եթե ձեզ մոտ առկա են դրանցից գոնե 4-ը, ուրեմն արժե դիմել համապատասխան մասնագետի օգնությանը:

• Ներքին դող, ձեռքերի և ոտքերի դող, սարսուռ:
• Բարձր քրտնարտադրություն, սառը կպչուն քրտինք:
• Հաճախակի երակազարկ, հաճախակի և ուժեղ սրտխփոց:
• Դիսկոմֆորտ որովայնում, սրտխառնոց:
• Սրտի շրջանում ցավի և անհարմարության զգացում:
• Շնչառության դժվարություններ, շնչահեղձության զգացում:
• Ինչ-որ արարք թույլ տալու, խելագարվելու վախ.
• Շրջապատող աշխարհի հեռավոր, ոչ իրական ընկալում:
• Ինքն իրեն կարծես կողքից ընկալելը, զգացումը, որ տվյալ պահին ի վիճակի չեք ինքներդ ձեզ կառավարել:
• Գլխապտույտ, հավասարակշռության զգացումի խանգարման, գիտակցության կորուստի զգացում:
• Քնել չկարողանալը:
• Ձեռքերի և ոտնաթաթերի տհաճ զգացողություններ. սառչել, ծակծկոց, թմրություն:
• Մահանալու վախ:
• Մտքերի խառնաշփոթ, կենտրոնանալու անկարողություն:

Այս նոպաները սկսվում են առանց ակնհայտ պատճառների և իրական վտանգի առկայության, հաճախ դրսևորվում կոնկրետ իրավիճակներում, օրինակ, տրանսպորտում, հրապարակային ելույթների ժամանակ և այլն: Դրանք կարող են տևել մի քանի րոպեից մինչև մի քանի ժամ: Նոպաների հաճախականությունը նույնպես տարբեր է:

Կարդացեք նաև.   «Տագնապային խանգարում: Ինչպես օգնել մտերիմին»

Ի՞նչ կարելի է անել, պրոֆիլակտիկան

Խուճապային գրոհներն ինքնուրույն հաղթահարելը շատ դժվար է:  Դրանք դրսևորվում են հանկարծակի և լուրջ տառապանք են պատճառում մարդուն: Ժամանակի ընթացքում հիվանդը սկսում է մշտապես գտնվել տագնապային վիճակում, վախենում է հերթական նոպայից: Իջնում է կյանքի որակը, աշխատունակությունը: Այս դեպքում անհրաժեշտ է դիմել մասնագետի՝ հոգեբանի կամ հոգեթերապևտի  օգնությանը:

Խուճապային գրոհը բուժում են հոգեթերապիայի և համապատասխան հանգստացնող պրեպարատների միջոցով: Ներկայումս տարբեր հոգեթերապևտիկ մեթոդիկաներ կան, որոնց շնորհիվ հնարավոր է լինում օգնել մարդուն: Շատ ծանր դեպքերում բժիշկը կարող է նաև համապատասխան դեղորայքային բուժում նշանակել:

Միշտ չէ, որ միայն հոգեթերապիայի և դեղերի օգնությամբ հաջողվում է հաղթահարել խուճապային գրոհները: Կարևոր նշանակություն ունի նաև ապրելաձևը փոխելը՝ լիարժեք սնվելը, բավարար քնելն ու հանգստանալը, ֆիզիկական ակտիվությունը և հաճախ մաքուր օդում լինելը սովորություն դարձնելը: Իհարկե, անհրաժեշտ է նաև հնարավորինս կյանքից բացառել կոնֆլիկտները, սթրեսները, հոգետրավմատիկ իրավիճակները:

Կարդացեք նաև.   «Ֆիզիկական ակտիվություն առողջ հոգեկանի համար»